W przeciwieństwie do innych kolegialnych ciał o charakterze doradczym, opiniującym czy konsultacyjnym, jak np. rady seniorów, młodzieżowe, sportu czy pożytku publicznego, powołanie społecznej rady do spraw osób niepełnosprawnych w powiatach i miastach na prawach powiatu jest obligatoryjne. Wynika to z art.44b. 1. ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, który stanowi: Przy starostach tworzy się powiatowe społeczne rady do spraw osób niepełnosprawnych, zwane dalej „powiatowymi radami”, będące organami opiniodawczo-doradczymi. Wyżej wymieniona ustawa określa także liczebność rad (5 osób), ich kadencję (4 lata) oraz kompetencje.
Organizacja i tryb działania rad powiatowych określone są natomiast w rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z dnia 25 marca 2003 r. w sprawie organizacji oraz trybu działania wojewódzkich i powiatowych społecznych rad do spraw osób niepełnosprawnych. W wyżej wymienionym rozporządzeniu
znajdują się m.in. wytyczne dotyczące częstotliwości odbywania posiedzeń (co najmniej raz na kwartał), funkcji, jakie mogą pełnić członkowie rady (przewodniczący, wiceprzewodniczący i sekretarz), procedury ich wyboru (zwykła większość głosów w obecności co najmniej połowy członków rady), długości kadencji przewodniczącego (jeden rok) oraz jego kompetencji.
Pomimo tego, że ustawa i rozporządzenie bardzo szczegółowo regulują tworzenie i zasady funkcjonowania rad, zróżnicowanie pomiędzy tymi podmiotami jest bardzo duże. W niektórych samorządach wypracowały one sobie silną pozycję i udaje im krok po kroku realizować cele, które przed sobą postawiły. W innych członkowie rady czują się często sfrustrowani, nikomu niepotrzebni i nie za bardzo mają pojęcie, jaka właściwie jest ich rola i w jaki sposób mają działać, żeby mieć jakikolwiek wpływ na otaczającą ich rzeczywistość.
Większość działających w Polsce rad znajduje się gdzieś pomiędzy tymi dwoma skrajnościami. Udaje im się co prawda osiągać mniejsze lub większe sukcesy, ale ich członkowie czują, że to dalej nie jest to, co by chcieli, że ich potencjał nie jest w pełni wykorzystywany. Celem niniejszej publikacji jest wsparcie funkcjonujących powia-towych społecznych rad ds. osób niepełnosprawnych. Jej adresatem nie są jednak jedynie członkowie rad, ale także przedstawiciele władz samorządowych oraz urzędnicy, gdyż bez ich zaangażowania i chęci współpracy większość z proponowanych standardów nigdy nie będzie mogła zostać wprowadzona w życie.
W pracę nad Standardami funkcjonowania powiatowych społecznych rad do spraw osób niepełnosprawnych, zaangażowanych było 15 przedstawicieli 10 rad działających na terenie woj. śląskiego, a także urzędniczka odpowiadająca za wsparcie rady w Starostwie Powiatowym w Pszczynie. Największą grupę stanowili członkowie rad z powiatów grodzkich (Bielsko-Biała, Bytom, Katowice, Rybnik, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec), co wynika ze specyfiki województwa. W pracę nad dokumentem zaangażowani byli jednak także przedstawiciele rad z powiatów ziemskich (Bielsko-Biała, Pszczyna, Wodzisław Śląski) i jedna osoba reprezentująca radę wojewódzką.
Osoby pracujące nad stworzeniem standardów podzielone zostały na trzy grupy. Pierwsza zajmowała się opracowaniem standardów dotyczących zasad funkcjonowania rady oraz komunikacji wewnętrznej. Druga pracowała nad standardami współprac z władzą wykonawczą i uchwałodawczą, a trzecia – odnoszącym się do komunikacji z podmiotami zewnętrznymi oraz promocji.
Każda z grup odbyła po dwa dwuipółgodzinne spotkania w czerwcu 2021 r. Następnie projekt standardów skonsultowany został z przedstawicielami 25 rad powiatowych z terenu woj. śląskiego podczas warsztatów przeprowadzonych w ramach Forum powiatowych społecznych rad ds. osób niepełnosprawnych województwa śląskiego, które odbyło się 28 września 2021 r. w Katowicach. Prace nad publikacją oraz wspomniane wcześniej konsultacje prowadzone były w ramach projektu „Modelowe społeczne rady ds. osób niepełnosprawnych” realizowanego przez Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej BONA FIDES z Katowic z dotacji programu AKTYWNI OBYWATELE – FUNDUSZ KRAJOWY, finansowanego z Funduszy EOG.
ZAPRASZAMY DO LEKTURY PUBLIKACJI!